Wapens leveren aan Riyadh kan niet meer
Een wapenembargo tegen Saudi-Arabië is nodig in de strijd tegen terreur, bepleiten Sjoerd Sjoerdsma (D66) en Harry van Bommel (SP).
De massa-executie van 47 gevangenen in Saudi-Arabië, waaronder een sjiitische geestelijke, heeft geleid tot breuklijnen door de Arabische wereld. Het leidde ook tot een storm van broodnodig protest.
Westerse landen, waaronder Nederland, hielden zich altijd al muisstil als Saudi-Arabië misstanden pleegde in eigen land en elders. Het kabinet vindt dat omzichtig en voorzichtig met dit land moet worden omgegaan. De 'stilzwijgende' diplomatie heeft bepaald niet gewerkt tegen zweepslagen en onthoofdingen. De vraag dringt zich op wanneer de maat wél vol is voor het kabinet.
Dat Saudi-Arabië clustermunitie gebruikte in Jemen was niet schokkend genoeg, net als de voorgenomen kruisiging van tieners en de wet die andersdenkenden tot terroristen maakt. Zelfs nu houdt het kabinet vast aan business as usual. Dat alles onder het mom van 'realpolitik': we hebben de Saudi's elders nodig. Maar realpolitik is hier weinig meer dan gestold cynisme.
Onverkort vasthouden aan het Nederlands bondgenootschap met Saudi-Arabië komt met een prijskaartje: het is steun aan een land dat het wahabisme vormgeeft en verspreidt. Met petrodollars financieren de Saudische heersers talloze (extremistische) scholen en welzijnsorganisaties. Datzelfde wahabisme vormt een belangrijke voedingsbodem voor IS en andere jihadistische groepen. Sterker, het religieus-industriële complex van Saudi-Arabië droeg bij aan de opkomst van IS.
Met andere woorden: als Islamitische Staat is Saudi-Arabië angstaanjagend succesvol. De toptwee van exportproducten? Olie en wahabisme.
Zolang het kabinet onvoldoende beseft dat Saudi-Arabië figuurlijk de brandstof levert voor terreur, zullen we de strijd tegen IS en jihadisten niet winnen. We bestrijden dan niet wat leidt tot jihadisme.
Principiële lijn
Heeft het dan zin om de mensenrechtenambassadeur te sturen, zoals minister Koenders voorstelde? Goed dat hij gaat, maar het effect zal minimaal zijn.
Wij herinneren ons nog voormalig minister Timmermans, die ooit op stel en sprong naar Riyadh wilde afreizen om een handelsboycot te voorkomen. De Saudi's moesten alleen nog aangeven wanneer ze konden. Dat bezoek kwam er niet.
Door woorden alleen zal Riyadh niet snel van positie veranderen. Het is daarom tijd voor een wapenembargo. Het effectiefst is om dat Europees te doen, zeker gezien het feit dat het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en België grootexporteurs zijn van wapentuig naar Saudi-Arabië.
Als Europese eensgezindheid uitblijft, moet Nederland zelf de principiële lijn trekken. Nederland exporteerde in 2014 voor een paar miljoen euro aan militair materieel - onze export is relatief beperkt. Je zou dus verwachten dat Koenders daar snel een grens wil trekken. Het tegendeel is waar. Ook coalitiepartijen PvdA en VVD blokkeerden onlangs een breedgesteunde motie om de wapenexport te bevriezen.
Minister Koenders opent vandaag een grote antiterreurconferentie in Den Haag. Dat is lovenswaardig. We winnen de strijd tegen IS en andere terreurorganisaties echter niet als we blijven wegkijken van landen die deze terreur ideologisch aanwakkeren.
Dit artikel verscheen op 11 januari 2016 in Trouw.
