Integratie pas mogelijk met gemengde scholen
Het aantal witte en zwarte scholen neemt toe. De overheid staat er bij en kijkt er naar. We kennen in Nederland het recht op vrijheid van schoolkeuze, maar blijkbaar is er geen recht van kinderen om samen naar school te gaan. De SP pleit al jaren voor beleid dat het ontstaan van gemengde scholen stimuleert, want hoe kun je een betere basis creëren voor integratie dan door de kinderen samen naar school te laten gaan? Initiatieven tot spreiding van leerlingen door bijvoorbeeld de gemeente Amersfoort verdienen dan ook brede politieke steun en navolging.
Volgens CBS cijfers uit 1995 is het aantal zwarte scholen tussen 1985 en 1994 van 30 naar 139 gestegen. Sindsdien ontbreken exacte gegevens over de toename. Volgens Paul Jungbluth van het Nijmeegs instituut voor Toegepaste Wetenschappen wordt er wel gemeten maar worden die metingen niet geanalyseerd, omdat men het resultaat liever niet weet. Het is dom om de kop in het zand te steken. Als we toestaan dat er in toenemende mate gescheiden naar school wordt gegaan ontstaat er een situatie waarin je ook wat onderwijs betreft niet meer van gelijke kansen voor allochtone en autochtone kinderen kunt spreken. Het Kabinet en de meerderheid in de Tweede Kamer proberen ongewenste effecten van het gescheiden naar school gaan te bezweren door de kwaliteit van zwarte scholen te verbeteren. Inderdaad moet er geïnvesteerd worden in het onderwijs, maar dat geldt voor álle scholen die kwalitatief onvoldoende zijn. Bovendien valt kwaliteit verbeteren voor een zwarte school niet mee. Er wordt onvoldoende erkend dat een school waar het percentage allochtone kinderen stijgt in een spiraal terecht komt: steeds meer autochtone kinderen worden als gevolg daarvan van school gehaald, en ook de meest kansrijke allochtone kinderen vertrekken, net als de goede leerkrachten. Nogal wat zwarte scholen kampen met vrijwel onoplosbare personeelsproblemen.
Dat kansen voor allochtone kinderen op zwarte scholen minder zijn, blijkt ook uit bijvoorbeeld het laatste Onderwijsverslag van de inspectie. Allochtone leerlingen blijken duidelijk beter te presteren op scholen met relatief veel kansrijke leerlingen dan op scholen met relatief veel kansarme kinderen. In het recente rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau wordt de conclusie getrokken dat het achterstandsbeleid onvoldoende is gebleken om gelijke kansen te creëren. Waar ligt dit nu aan? Een belangrijke reden is dat we eerst hebben toegestaan dat er achterstandswijken en daarmee ongelijke kansen ontstonden. Doordat we niet actief aan spreiding van allochtonen binnen alle wijken van een dorp of stad hebben gedaan konden er wijken ontstaan waar een veelvoud van problemen zich opgestapeld hebben. Een eerste belangrijke achterstand van zwarte kinderen is de taalachterstand, die minder groot zou zijn als ze samen met witte kinderen zouden opgroeien en naar school zouden gaan. Door taalachterstand kunnen zwarte kinderen minder op school presteren, waardoor een steeds grotere achterstand wordt opgebouwd die nauwelijks nog in te halen is. Met het achterstandsbeleid is dit niet gelukt en dat is niet zo verwonderlijk, want het is erg moeilijk het tij nog te keren, als het al zo laat is.
In de politieke discussie wordt geheel voorbijgegaan aan het negatieve effect van zwarte scholen op de integratie. Terwijl iedereen toch wel op z'n klompen kan aanvoelen dat los van alle andere integratieaspecten – zoals het leren kennen en respecteren van elkaars culturen en gewoonten – het alleen al voor de taalontwikkeling van allochtone leerlingen beter is wanneer ze in een gemengde klas zitten. De SP pleit daarom al jaren voor een actief spreidingsbeleid, zowel wat huisvesting betreft als onderwijs. Want op deze manier kunnen problemen voorkomen worden, die later misschien niet meer op te lossen zijn. In Amersfoort hebben ze dit heel goed begrepen. Gemeente, scholen en ouders hebben besloten dat tweedeling in het onderwijs nadelig is voor de integratie van allochtonen en autochtonen. Dus wat doet men? De betrokken partijen proberen gezamenlijk ouders ervan te overtuigen dat het wenselijk is dat er gemengde scholen ontstaan, dat kinderen echt samen opgroeien en zoveel mogelijk gelijke kansen krijgen.
Dit initiatief is niet nieuw. Al eerder hebben gemeenten als Gouda, Tiel en Zaandam dergelijke actie ondernomen. Gouda bijvoorbeeld voerde 15 jaar lang een actief spreidingsbeleid. De gemeente voerde streefpercentages in voor het maximum aantal zwarte kinderen per basisschool. Als dit percentage werd bereikt, werd ouders gevraagd of ze hun kind niet naar een andere school wilden sturen. Ze konden dan met bus of taxi er naartoe. Vanuit het oogpunt van integratie was dit beleid een succes. Alleen eindigt dit verhaal wat triest. Er kwamen meer allochtone leerlingen, waardoor het streefpercentage moest worden bijgesteld. Dat hoeft op zich nog niet zo'n punt te zijn, ook relatief meer allochtone leerlingen kun je zo evenwichtig mogelijk proberen te spreiden. Maar er haakten een aantal scholen af, en sindsdien worden de zwarte scholen zwarter en de witte witter. In Zaandam probeert men te bevorderen dat ouders hun kinderen naar een school in de buurt sturen. Op die manier probeert de gemeente in ieder geval een tegenwicht te bieden aan de witte vlucht. Naar aanleiding van de sluiting van een zwarte school in een oude wijk in Tiel besloten alle Tielse basisscholen en de gemeente in 1993 tot een afspraak die inhield dat volledig witte en zwarte scholen moesten worden voorkomen. Het aantal allochtone leerlingen mocht niet boven de 50 procent gaan. Dit is ook zo gebeurd.
Uit recent opinieonderzoek bleek dat 91 procent van de ouders uit een wijk met evenveel autochtone als allochtone kinderen de voorkeur geeft aan twee gemengde scholen in plaats van aan een witte en een zwarte. Er zijn kennelijk erg veel ouders die snappen dat echte integratie en gelijke kansen voor kinderen pas mogelijk wordt als ze samen opgroeien in dezelfde wijk en samen naar school gaan. Nu het Kabinet en de meerderheid van de Tweede Kamer nog.
