Non-keuze VS toont zegening kiesstelsel hier
Volgens Paul Brill bestaan er overeenkomsten tussen Bush en Kerry, maar is het zeker geen lood om oud ijzer (Forum, 15 oktober). Een nadere beschouwing van de standpunten van beide presidentskandidaten laat echter zien dat er vandaag voor de Amerikanen weinig valt te kiezen. Zowel in het buitenlandse beleid als in de binnenlandse Amerikaanse politiek is er, met welke president dan ook, geen grote verandering te verwachten. En anders dan Brill stelt, heeft uitdager Kerry er alles aan gedaan om ook rond de voortgang in de kwestie-Irak geen grote verschillen te laten ontstaan met Bush.
Hoewel Irak zowel in Europa als in Amerika op dit moment in het brandpunt van de belangstelling staat, vinden kiezers volgens een peiling van Newsweek de binnenlandse veiligheid en de economie veel belangrijker dan Irak. Economiehoogleraar en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz (Forum, 8 oktober) heeft becijferd dat het modale reële inkomen onder Bush 1500 dollar per jaar achteruit ging en dat het aantal onverzekerden tegen zorgkosten met 5,2 miljoen mensen steeg tot 45 miljoen Amerikanen. Verder gaat Bush de geschiedenis in als de eerste president sinds de jaren dertig onder wiens leiding er sprake was van een nettoverlies aan banen. Terwijl de Democraat Clinton de begroting achterliet met een overschot van 2 procent van het Bruto Binnenlands Product, heeft Bush een tekort van 5 procent BBP als erfenis. En dat tekort wordt vooral veroorzaakt door belastingverlaging in het voordeel van de rijken.
Het valt echter zeer te betwijfelen of er onder Kerry werkelijk sociaal-economische veranderingen zullen plaatshebben. De Democraat heeft immers al beloofd dat 98 procent van de Amerikanen hun belastingverlaging mag houden en garandeert dat 99 procent van de bedrijven een verlaging van de belastingdruk van 5 procent tegemoet kan zien. Ook in sociaal opzicht oogt Kerry niet links. Onder Bush werden uitgaven aan Medicare, gezondheidszorg voor de armen, fors verhoogd; Kerry hekelt juist de extra overheidsuitgaven aan gezondheidszorg. Bush verhoogde de onderwijsbegroting met 75 procent tot 65 miljard dollar en daar is Kerry ook al tegen. En: Kerry is voorstander van de doodstraf, het wapenbezit en een laks milieubeleid en hij vermijdt onderwerpen als vakbondsrechten, abortus en de positie van minderheden. Overigens is een rechtse uitkomst onder democratische presidenten niet ongewoon. Onder Clinton verdubbelde de gevangenispopulatie, nam de armoede nauwelijks af en kwam er van sociale hervorming van de gezondheidszorg niets terecht. Tel uit je winst met de Democraten!
Door sterk in te zetten op het besluit Irak aan te vallen, in plaats van op sociaal-economische thema's, heeft Kerry een gok genomen, daarin geef ik Brill gelijk. Kerry's aanklacht dat Bush in Irak 'de verkeerde oorlog om de verkeerde reden voert' vinden veel Amerikanen terecht, maar of dat doorslaggevend is?
Rand Beers, de nationale veiligheidsadviseur van Kerry, opende een toelichting op het buitenlandse beleid van de Democraten met de mededeling dat de doelstellingen op dit terrein weinig verschillen van de Republikeinen. Ook de Democraten geven ruimte aan unilateralisme. Clinton bewees dat al met bombardementen op Irak, Afghanistan en Soedan. Kerry steunde aanvankelijk ook de door Kofi Annan als 'illegaal' bestempelde inval in Irak al vindt hij nu dat de VN een grotere rol moet krijgen. En net als Bush is hij van mening dat de VS meedogenloos moet terugslaan indien het opnieuw wordt aangevallen en ook Kerry steunt de buitenrechtelijke Israëlische liquidatiepolitiek. Kerry heeft dus wel kritiek op Bush' Irak-beleid, maar trekt zeker niet de troepen terug en sluit ingrijpen buiten de VN om ook voor de toekomst niet uit.
Alles in ogenschouw nemend, is een keuze tussen Kerry of Bush wel degelijk lood om oud ijzer. En helemaal geen keuze tussen links of rechts. De Nederlandse kiezer zou van zo'n beperkte keuze dan ook vertwijfeld raken. Naar een overtuigender bewijs dat wij ons kiesstelsel niet moeten hervormen tot een twee-of driepartijenstelsel, hoeft niet langer te worden gezocht. In de pluriformiteit van ons politieke landschap ligt een enorme verworvenheid. De Amerikaanse kiezer is niet te benijden.
