Het coronavirus heeft blootgelegd hoe kwetsbaar we zijn als een crisis van grote omvang de zorg treft. De SP wil dat de juiste lessen geleerd worden uit de huidige crisis. Daarbij gaat het uiteraard om de grondoorzaken, zoals het voorkomen van nieuwe zoönosen, ziekten die overgedragen worden van dier op mens. Tegelijk is ook onze zorg aan verbetering toe. Samenwerking heeft het afgelopen jaar de concurrentie verdreven. Het is ons veel waard die samenwerking vast te houden en te versterken.
De SP presenteert tien medicijnen om onze zorg beter bestand te maken tegen een volgende pandemie:
1. Breid de ziekenhuiscapaciteit uit, heropen acute zorg afdelingen
De afgelopen jaren gingen ziekenhuizen failliet en hebben complete afdelingen en ziekenhuizen als het Slotervaart hun deuren moeten sluiten. Het aantal ic-bedden nam af tot 1150 bedden in het hele land. Dat zijn – ook internationaal gezien - erg weinig ic-bedden per hoofd van de bevolking. Het afgelopen jaar moest koortsachtig worden opgeschaald en deden we een beroep op de ic-capaciteit in Duitsland. Ook heeft corona laten zien hoe belangrijk een vertrouwd ziekenhuis in de buurt is. Het is dus van groot belang dat afdelingen acute zorg die de afgelopen jaren zijn gesloten, weer heropend worden en de IC capaciteit uitgebreid.
2. Concurrentie moet uit de zorg, samenwerking is het devies
Als er iets is wat de crisis heeft geleerd, dan is het dat er moet worden samengewerkt. Ook is centrale regie van groot belang. Halsoverkop moesten er na het uitbreken van de crisis nieuwe structuren worden opgetuigd voor het inventariseren van landelijke voorraden aan geneesmiddelen en het spreiden van patiënten. Dit ging met vallen en opstaan, omdat het hele stelsel juist was gericht op concurrentie. Er moet juist samengewerkt worden en centrale regie komen, zodat niet over elke beslissing eerst wekenlang gepolderd hoeft te worden. Ook is wederom aangetoond dat zorgverzekeraars in hun huidige hoedanigheid geen meerwaarde hebben. De markt moet uit de zorg.
3. Pak de sociaaleconomische gezondheidsverschillen aan
Het virus raakt iedereen, maar niet iedereen in dezelfde mate. Arme mensen gaan gemiddeld 5 jaar eerder dood en leven 14 jaar minder in als goed ervaren gezondheid. Daarom moet meer worden ingezet op preventie. Het recht op preventie en gezondheidsbescherming wordt een taak van de gemeente en de GGD en er komen landelijke doelstellingen om de verschillen tussen rijk en arm te verkleinen. Het eigen risico, een boete op ziek zijn, wordt afgeschaft, aangezien dat de verschillen alleen maar vergroot. Je achtergrond mag niet je gezondheid bepalen.
4. Onderzoek naar vaccins en productie van vaccins publiek borgen
Productie van geneesmiddelen en vaccins is voor een groot deel uitbesteed aan lage lonenlanden. Voor de productie van vaccins zijn tijdens de coronacrisis aparte productielijnen opgezet. Door ontwikkeling en productie van zulke belangrijke middelen weer deels in eigen hand en eigen land te nemen, voorkomen we tekorten. Net zo belangrijk als voldoende productie is een toereikende voorraad. Waar samenwerking binnen Europa een toevoeging kan zijn, gebeurt dit. De plannen om het onderzoeksinstituut Intravacc te verkopen gaan niet door, zodat Nederland zelf kan blijven bijdragen aan de ontwikkeling en productie van nieuwe vaccins.
5. Geef zorgmedewerkers een eerlijke beloning
Onze zorgverleners zijn van groot belang. Dit maakt het extra cru dat er de afgelopen jaren zo bezuinigd is op personeel in de zorg. Tienduizenden moesten vertrekken onder het vorige kabinet van VVD en PvdA. Het heeft ertoe geleid dat hetzelfde werk met minder mensen moest worden gedaan, en voor een praatje of wat persoonlijke aandacht veel minder tijd was. De werkdruk is sterk toegenomen. Een paar maanden voor het uitbreken van de pandemie vond een historische ziekenhuisstaking plaats. Applaus alleen is echter niet genoeg, de lonen in de zorg moeten structureel worden verhoogd. Er is nu al een enorm personeelstekort in de zorg en dat wordt de komende jaren alleen maar groter. Werken in de zorg zal dus, onder andere door een beter salaris, aantrekkelijker moeten worden. Een volgend kabinet zal daar miljarden euro’s voor vrij moeten maken.
6. Een sterke GGD met landelijke regie en structureel voldoende financiering
De GGD’en zijn er voor onze publieke gezondheid, maar de afgelopen jaren zijn ze uitgekleed en ten prooi gevallen aan de begrotingsproblemen in gemeenten. Ook bleek het gedecentraliseerde systeem niet opgewassen tegen de grote schaal waarop bron- en contactonderzoek moet plaatsvinden. Er komt centrale regie bij de GGD voor de bestrijding van infectieziekten. De minister van VWS wordt direct verantwoordelijk voor deze aanpak. Voldoende structurele financiering voor de GGD mag daarbij niet ontbreken.
7. Voorkom nieuwe zoönosen
Onze omgang met dieren moet anders. Corona is het gevolg van een zoönose, wat inhoudt dat het virus is overgesprongen van dier op mens. Dit zal blijven gebeuren zolang wordt doorgegaan met de bio-industrie en op dezelfde schaal zal worden doorgegaan met het produceren, doden, handelen en consumeren van dieren. Daarnaast vergroten ontbossing en verlies van biodiversiteit de kans op een nieuwe pandemie. Nederland heeft een grote rol bij de import en export van vlees, melk en andere dierlijke producten. De regering moet zich inzetten voor een omslag naar een andere manier van produceren en handel drijven die niet ten koste gaat van mens, dier en milieu.
8. Pak big farma en het coronacashen aan
Miljarden publiek geld zijn geïnvesteerd in de ontwikkeling van vaccins terwijl de miljarden aan winsten nu toekomen aan de aandeelhouders van de fabrikanten. De regering en de EU hebben verzuimd goede voorwaarden af te spreken zodat elk land het vaccin kan krijgen voor een reële prijs. Contracten zijn niet inzichtelijk of controleerbaar. Farmaceuten weigeren hun rechten en kennis actief te delen waardoor het uitbreiden van productiecapaciteit belemmerd wordt. Hierdoor duurt het erg lang voordat iedereen kan worden gevaccineerd, terwijl het virus ondertussen kan muteren. Farmaceuten en regeringen moeten zich aansluiten bij een wereldwijde patentenpool waar geen octrooien gelden en wereldwijde toegankelijkheid tot kennis en rechten wordt gegarandeerd.
9. Bescherm zorgverleners beter
Beschermende materialen en voldoende testcapaciteit moeten worden gegarandeerd. Het afgelopen jaar hebben zorgverleners zonder voldoende beschermingsmiddelen hun werk moeten doen. Sommigen werden ziek, anderen hebben door te weinig inzet van middelen mogelijk onbewust (en tot groot verdriet van henzelf) bijgedragen aan de verspreiding van het virus binnen instellingen. Extreem beperkende RIVM-richtlijnen waren ingegeven door schaarste aan persoonlijke beschermingsmiddelen. De productie van deze middelen moet in eigen hand en land kunnen plaatsvinden, zorgverleners dienen volledig vrij te zijn om zelf te kunnen beoordelen welke beschermingsmiddelen zij (preventief) gebruiken.
10. Het volgend kabinet krijgt een SP-minister op zorg.
We stoppen met het marktdenken en afbreken van de zorg. Het opbouwen van onze zorg - zonder winstoogmerk - wordt de nieuwe norm. Tien jaar VVD-beleid onder leiding van Mark Rutte heeft laten zien hoe ongezond het is voor de zorg als VVD-ministers de dienst uitmaken. De zorg is uitgekleed en beloftes om hier wat aan te doen, worden niet nagekomen. De zorg werd een speeltuin voor commerciële zorgverzekeraars en zorgcowboys en zorgverleners verloren hun zeggenschap. Daarom is het hoog tijd voor een SP-minister die zich over de zorg ontfermt. De zorg is geen markt. De zorg is geen kostenpost, het is juist een sociale investering die ons land sterker en gezonder maakt.