Roemer: 'Niet kiezen voor multinationals, maar voor elkaar'
De SP kiest voor een land waar we niet kiezen voor het belangen van enkele grote bedrijven en aandeelhouders, maar voor elkaar. Dat zei SP-leider Emile Roemer woensdag tijdens het debat over het regeerakkoord. Roemer: 'Grote bedrijven krijgen belastingverlagingen terwijl mensen meer moeten betalen voor hun boodschappen, er aan de stijgende AOW-leeftijd niks gebeurt en een betaalbare woning steeds schaarser wordt. Wij maken andere keuzes. Voor een sterke overheid die aan de kant van de mensen staat in plaats van de bankiers en beleggers. Voor een samenleving waar we naar elkaar omkijken, in plaats van met elkaar concurreren. Het wordt daarom tijd om zekerheid te herstellen en de publieke sector op te bouwen door te kiezen voor het afschaffen van het eigen risico, bijbouwen van betaalbare woningen en de lonen te verhogen.'
Lees hieronder de volledige tekst van Emile:
Vandaag zie ik in vak K veel nieuwe gezichten. Ik wens jullie allemaal veel succes en vooral veel wijsheid toe. Maar één gezicht is gebleven. Het is hem weer gelukt. Voor de derde keer op rij. De Rutte story continues.
Ik zag wel een andere stijl. In 2010 stond deze premier samen met de heer Wilders en de heer Buma voor een behangetje. De premier legde toen uit hoe rechts Nederland haar vingers zou kunnen aflikken, door dit huwelijk met PVV, CDA en VVD. Het werd een vechtscheiding. In 2012 kwam er een nieuwe liefde. Samen met de PvdA ging de VVD bruggen bouwen. Maar ook hier ging de liefde snel voorbij en kreeg de partner de meeste klappen te verduren. Bij de presentatie van Rutte III zagen we vier heren in een wit decor staan. Niet samen, maar apart. Niet de liefde werd verklaard, maar vooral de verschillen werden benadrukt. Een kabinet van elke-partij-voor zichzelf. We moeten vertrouwen hebben in de toekomst, zeggen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Maar de vraag is, hebben deze partijen wel vertrouwen in elkaar?
Deze premier heeft met veel partijen geregeerd, van rechts tot links.Deze premier heeft ons land in verschillende tijden bestuurd. Tijden van economische crisis en tijden van economische groei. In welke omstandigheden het land ook verkeert en met welke partij deze premier ook regeert: de verschillen tussen mensen worden groter en de zekerheden van mensen worden minder. Na de oorlog bouwden we onze welvaartsstaat, op de gedachte dat de bestaanszekerheid van mensen een voorwaarde is voor vrede en vooruitgang voor iedereen. Een historische les, die soms lijkt vergeten. De politiek zou mensen moeten helpen om te werken aan hun eigen toekomst. Mensen zouden het idee moeten hebben dat de politiek er ook is voor hen. Maar dat vertrouwen in de politiek hebben veel mensen verloren. Je zou je meer moeten afvragen hoe dat komt.
Ik hoor vaak zeggen dat deze minister-president geen visie zou hebben. Hij zegt het ook zelf: wie een visie wil, moet maar naar de oogarts. Maar wie goed kijkt naar dit regeerakkoord, ziet meteen wat de visie van premier Rutte is. Het laat ook zien voor wie de minister-president hier zit en voor wie niet. Want wat hebben al die honderdduizenden zorgmijders, die hun zorgkosten niet meer kunnen betalen, aan de visie van deze minister-president?
Het CDA en de ChristenUnie wilden het eigen risico fors verlagen, maar de VVD wil dat niet. Dus gebeurt het niet. En dan stijgen de premies ook nog eens door. Tijdens de verkiezingscampagne waren veel partijen het erover eens, het eigen risico moest naar beneden. Ook van de heer Segers, of van de heer Buma.‘Ik hoor heel veel ouderen die het eigen risico niet kunnen betalen. Dat moet omlaag. Dat moeten we samen solidair opbrengen’. Dat zei de heer Buma op 27 februari in het tv-programma Tijd voor Max. Ook anderen hoorde ik met afschuw spreken over het eigen risico. De heer Segers had het zelfs over ‘een boete op ziek zijn’. Een mooi gevonden quote, moet ik toegeven. Als zoveel partijen in deze Kamer het eigen risico willen afschaffen. Of in ieder geval flink willen verlagen, zoals het CDA en de ChristenUnie. Waarom gebeurt dat dan niet?
Op de zorg wordt nog steeds veel bezuinigd. Op de ziekenhuizen, op de wijkverpleging, op de geestelijke gezondheidszorg. Maar er is ook goed nieuws: het kabinet gaat extra geld uittrekken voor de verpleeghuizen. Daar ben ik blij mee. Maar waarom komt daarbij geen norm, zodat we gegarandeerd voldoende medewerkers krijgen? Zo kunnen we voorkomen dat geld verdwijnt aan de verkeerde dingen. De kosten van accountants in de zorg stegen met 12 procent. Ik vraag de minister-president, daar betalen we toch geen premie voor? Is hij bereid dit alsnog te regelen?
Dit klinkt ook cynisch. Het kabinet moet hard op zoek naar extra mensen in de zorg, terwijl de laatste jaren 77.000 mensen hun baan hebben verloren. Deze mensen zorgden met hart en ziel voor andere mensen, maar werden zelf ontslagen. Hoe gaat het kabinet er voor zorgen dat we deze mensen weer terug kunnen winnen? Is de minister-president het mij met eens dat deze mensen in ieder geval een betere beloning verdienen?
De zorgverzekeraars zijn wel blij met dit regeerakkoord en dat is logisch, maar ook zorgwekkend. Maar de huisartsen, medewerkers in de GGZ, in de thuiszorg en de wijkverpleging maken zich nog altijd grote zorgen. Omdat de werkdruk onverminderd groot blijft, de macht van de zorgverzekeraars blijft, omdat aan de marktwerking in de zorg niets wordt gedaan en al jaren worden er toch voor miljoenen winsten uitgekeerd.
Op het ministerie ligt een wet om topinkomens in de publieke sector aan te pakken. Dit kabinet gooit die wet in de prullenbak. Terwijl recent nog bleek dat alleen al in de zorg één op de vijf bestuurders meer verdient dan de minister. Een van die teveelverdieners is nu minister voor Medische Zorg geworden. Ik vraag de minister-president: was dat nou de enige manier om de heer Bruins niet meer dan een ministersalaris te kunnen geven? En ik vraag de premier om deze wet alsnog uit de prullenbak te halen en naar de Kamer te sturen, omdat ik niet kan geloven dat hier geen meerderheid voor is. Graag een reactie.
Premier Rutte heeft zich ook niet bijzonder gelukkig gemaakt bij de huurders, die zich afvragen of deze premier er ook wel voor hen zit. Onder deze premier zijn de huren geëxplodeerd, ze stegen met ruim 25 procent. En ook dit kabinet gaat door met de verkoop van sociale huurwoningen. Steeds meer mensen lukt het gewoon niet meer om aan een betaalbaar huis te komen. Er komen steeds minder betaalbare woningen, omdat woningcorporaties gestimuleerd worden om steeds meer huurwoningen te verkopen. Steeds meer mensen die wel een huis hebben, kunnen de huur niet meer opbrengen. En dan wil dit kabinet ook nog eens bezuinigen op de huurtoeslag. Waarom heeft het kabinet er niet voor gekozen om de verhuurdersheffing om te zetten in een investeringsplicht, zodat extra geld beschikbaar komt voor het bouwen en onderhouden van betaalbare huurwoningen?
VVD en veiligheid, het blijft een moeizaam ding. De harde bezuinigingen op Justitie en Veiligheid worden gewoon doorgezet. Er komt deze regeerperiode geld bij, maar dat is vooral een verzachting van de bezuinigingen. Op het einde van de regeerperiode gaat er gewoon minder geld naar dit ministerie. Kan de premier dat hier bevestigen? Ik vraag me af: wat schieten al die overbelaste agenten, officieren van justitie, rechters en gevangenisbewaarders nou op met de naamsveranderingp? Hoe gaan we zo meer criminelen opsporen en de kans op veroordeling vergroten?
De nieuwe minister constateerde in Rafels aan de rechtsstaat dat de samenleving uit elkaar valt door de groeiende ongelijkheid tussen bevolkingsgroepen. Hij schreef dat een groeiende groep achterblijft, zonder werk of perspectief. En hij vond dit ook strijdig met de beginselen van de rechtsstaat. Ja, ik heb het inderdaad over minister Grapperhaus. In zijn analyse moet vooral het marktdenken het ontgelden. Ik citeer de minister: ‘Regels die ooit waren bedoeld om zwakkeren in de samenleving te beschermen werden terzijde geschoven als moralistisch of irrationeel. De publieke zaak – en de mensen die ervoor werken – boette in aan gezag. Multinationale ondernemingen, gericht op winstmaximalisatie, maakten voortaan de dienst uit. Maar als een samenleving zichzelf geen wetten oplegt, is er geen vrijheid meer, dan heerst alleen nog de sterkste.’
Wat een wijze woorden van de minister van Justitie en Veiligheid. Kan de minister-president aangeven of hij het hier mee eens is? En zo ja, waarom vinden we dan zo weinig in het regeerakkoord? En als hij het er níet mee eens is, horen ikzelf en minister Grapperhaus dat ook graag.
Over het klimaat vinden we gelukkig veel in het regeerakkoord. Het verdient een compliment dat dit kabinet serieus werk lijkt te maken van de uitvoering van de klimaatdoelstellingen van Parijs. Er wordt flink ingezet op minder uitstoot van CO2, maar de plannen zijn nog erg vaag. En het Planbureau voor de Leefomgeving laat zien dat het huidige beleid onvoldoende is om de voorgenomen reductie te halen. Wat is de reactie van de minister-president op deze kritiek? Hoe gaan we de doelstellingen alsnog halen?
Het afvangen en opslaan van CO2 is nog nooit succesvol uitgevoerd in Nederland. Toch moet dit de helft van de beoogde reductie opleveren. Echt klimaatbeleid is niet de rotzooi onder de grond stoppen, maar schoner gaan produceren. Ook de verdeling van de kosten is ongelijk, omdat de grootste vervuilers niet het meeste betalen. Bij de aanpak van vervuiling komt de rekening vooral bij de huishoudens. Armere gezinnen kunnen de energierekening nu al moeilijk betalen.
De Groningers hadden gerekend op verlaging van de gaswinning. Maar zij worden wéér in de steek gelaten. De gaswinning wordt maar minimaal en pas over een paar jaar afgebouwd. Het regeerakkoord volgt precies de lijn van de VVD. Wat heeft de minister-president nou te zeggen tegen de Groningers? Denkt hij nou echt dat hij op deze manier hun vertrouwen kan herwinnen?
De premier zit hier ook niet voor mensen die meer zekerheid willen voor hun werk. Steeds meer mensen zitten in een flexbaan en krijgen geen vast contract meer. Dit kabinet wil dat mensen sneller ontslagen kunnen worden. Dat maakt de zekerheid voor mensen kleiner, niet groter. En ook de lonen voor werkenden blijven al vele jaren achter.
Premier Rutte gaf hoog op dat met zijn nieuwe kabinet iedereen erop vooruit zou gaan. Terecht dat veel mensen er eindelijk op vooruit gaan, ben ik erg blij mee en dat was ook hard nodig na de afgelopen periode. Maar in de berekeningen van het Nibud zien we dat het niet voor iedereen geldt. 'Iedereen' zijn vooral de tweeverdieners met een hoog inkomen. Maar dat geldt niet voor de alleenstaande oudere, die er niet op vooruit gaat. En dat geldt al helemaal niet voor een ouder paar met een klein AOW’tje, die gaan er zelfs op achteruit. Gaat het kabinet deze ommissie herstellen, zodat de premier daadwerkelijk kan zeggen dat iedereen erop vooruit gaat?
Steeds meer mensen zullen in de toekomst moeten blijven doorwerken tot hun 70e. Ook al zeggen de vakbonden, maar ook de werkgevers, dat dit helemaal niet kan. Als je het pensioen haalt, moet je maar afwachten hoe hoog dat nog is. Het moet de ogen van de premier toch hebben geopend, dat zelfs de werkgevers nu zeggen dat mensen niet altijd langer kunnen doorwerken. Zelfs politieagenten moeten, als het aan het kabinet ligt, tot hun 67e achter de boeven aan. Het zal eerder achter een rollator zijn.
Veel mensen willen na hun 65e graag actief blijven. Maar dat hoeft niet altijd in hun oude baan. Dat kan ook in de mantelzorg zijn, of in het vrijwilligerswerk, of het verenigingsleven. Zonder die inzet van ouderen zou onze samenleving niet kunnen draaien.
En er zijn zoveel andere mensen die aan het werk willen, maar die nu van baantje naar baantje trekken. Door de plannen van dit ‘werkgeverskabinet’ neemt de onzekerheid nog steeds alleen maar toe.
Deze premier is er ook zeker niet voor al die mensen met een arbeidsbeperking, die nu tot tweederangs burgers worden gemaakt. Eerst werden de sociale werkplaatsen gesloten en is de instroom van mensen gestopt. Nu worden deze mensen gedwongen om onder het minimumloon te werken. Dit is gewoon discriminatie van mensen met een arbeidshandicap. Ik vraag de minister-president, waarom zijn deze mensen voor u minder waard? Waarom zijn dit voor u tweederangs burgers? Waarom mag werken naar vermogen niet gewoon lonen, zodat je er minimaal een minimumloon voor krijgt?
Voor ik de politiek in ging, heb ik bijna achttien jaar voor de klas gestaan. Het mooie van werken met kinderen is, dat ze durven dromen over de toekomst. Maar die toekomst is voor veel jonge mensen steeds onzekerder geworden. Omdat ze baantje aan baantje moeten knopen zonder zicht op een vaste aanstelling, omdat ze een gezin willen bouwen maar geen huis kunnen krijgen en omdat ze zichzelf in de schulden moeten steken als ze gaan studeren.
Voor die jongeren zit de premier hier ook niet. In ieder geval niet voor kinderen uit gezinnen met een lager inkomen. Die willen studeren en willen bouwen aan hun toekomst. Maar door de premier in de schulden worden gestoken. Hoe hard de heer Buma ook riep om een basisbeurs. Jongeren moet je niet in de schulden steken, je moet ze een vak leren.
Het zijn deze jongeren die ook symbool staan, voor wat voor land wij willen zijn. Zijn wij een land waar iedereen vooral voor zichzelf moet zorgen, zoals de VVD graag wil? Of zijn wij een land waarin we investeren in elkaar, in de gemeenschap en in de toekomst?
Echte vluchtelingen, die hier willen integreren en willen werken, wordt het steeds moeilijker gemaakt. Kinderen die hier al jaren wonen en hier hun leven hebben opgebouwd, kunnen niet rekenen op een kinderpardon. Het is pijnlijk om te constateren dat het niet in het regeerakkoord is gekomen, zeg ik ook tegen de heer Segers. Nemr, Sani, Leon, Aida, Sherena, allemaal kinderen die hier geboren zijn of niets anders dan Nederland kennen. Helaas, zij zijn ingeruild.
Dit kabinet komt met geen enkel plan om de financiële sector in de EU, die debet is aan het ontstaan van de eurocrisis, aan banden te leggen. Sterker: het kabinet laat alle ruimte om de buffereisen voor banken te verlagen. Meer dubieuze producten, geen transactietax, geen scheiding van zaken- en nutsbanken. Deze Kamer heeft ook een duidelijke uitspraak gedaan over het Europees Openbaar Ministerie, waar we dus niet aan mee willen doen. Het lijkt erop dat dit kabinet die uitspraak van de Kamer straal negeert. De premier roept in eigen land wel dat hij geen Europese superstaat wil, maar levert in Brussel toch steeds meer zeggenschap in. Kan hij hier nou eens helderheid over geven?
Op 10 december krijgt de Internationale Coalitie voor de afschaffing van kernwapens de Nobelprijs voor de vrede. Ik wil hen vanaf hier van harte feliciteren. Veertig jaar geleden begon de campagne ‘Kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland’. Toen had de krijgsmacht zes atoomtaken. Nu is dat er nog één. Iedereen weet dat op vliegbasis Volkel Amerikaanse kernbommen voor de F-16’s liggen. Deze zomer is het Verdrag tegen Atoomwapens getekend. Nederland wilde dat verdrag tot nu toe niet tekenen. Ik vraag de premier om dat zo snel mogelijk wél te doen. Is hij daartoe bereid? Anders overweeg ik een motie in te dienen.
Sinds het aantreden van president Trump in de VS lopen de spanningen in de wereld alleen maar op. Het kabinet wil een aantal militaire missies verlengen, in Mali, in Irak en Syrië en in Afghanistan. In Afghanistan vragen de VS ons mee te doen aan een operatie zonder duidelijk einddoel. In Irak en Syrië, waar IS grotendeels is teruggedrongen, is een buitengewoon onduidelijke situatie ontstaan. Een oplossing is verder weg dan ooit. Al 16 jaar wordt er oorlog gevoerd tegen terrorisme. Maar wat zijn de resultaten, meer terroristische aanslagen dan voor 2001, meer radicale organisaties, meer vluchtelingen, meer slachtoffers. Wat zegt dat de minister-president?
We hebben in de Kamer een debat gehad, waarin bleek dat de belangen van veilige munitie en goede medische voorzieningen ondergeschikt werden gemaakt aan de voortgang van de missie in Mali. Wordt het niet tijd dat Nederland stopt met deze missies?
Ik ben wel blij dat we meer geld uitgeven om landen elders in de wereld te helpen in hun ontwikkeling. Zeker na de forse bezuinigingen van Rutte II. Ook ben ik blij dat meer wordt geïnvesteerd in de opvang van vluchtelingen in de regio. Hard nodig weet ik uit eigen ervaring. Maar naast hulp zullen we ook de oorzaken moeten aanpakken van armoede. Landen kunnen zich niet ontwikkelen als de multinationals daar geen belasting betalen. Dat ontwijken van belasting gaat veel te vaak via ons land. Wat gaat dit kabinet nou écht doen om die landen te helpen in hun strijd tegen armoede? Voorkom dat mensen moeten vluchten.
Liberalen streden ooit voor onze democratie. Thorbecke voerde in 1848 het rechtstreeks kiesrecht in. Cort van der Linden in 1917 het algemeen mannenkiesrecht. Rutte wil de geschiedenis ingaan als de liberale premier die een democratisch recht afschafte. Onder het toeziend oog van de heer Pechtold. Van de partij die ooit zelf het initiatief heeft genomen voor een echt bindend referendum, maar na het Oekraïne-referendum dat voorstel hier niet meer durfde te verdedigen.
Hoe kunnen mensen vertrouwen hebben in politici, die zélf de mensen wantrouwen? De heer Buma zei dat hij het komende referendum over de Sleepwet niet beschouwt als een ‘echt referendum’. Ons land lijkt steeds meer een ‘Bumacratie’. Een land waar de mensen ‘ja’ of ‘nee’ kunnen zeggen, maar politici toch altijd hun eigen wil doordrijven. Ik zie uit naar het referendum in maart over de Sleepwet. Want dan kunnen mensen ook ‘nee’ zeggen tegen deze bestuurlijke arrogantie.
Het is duidelijk dat grote bedrijven grote winsten kunnen maken, maar dat op deze winsten minder belasting hoeft te worden betaald. Bedrijven droegen het afgelopen jaar minder belasting af. 164 miljard winst in 2009, 196 miljard aan winst nu, maar ondertussen 2 procent minder bijdragen aan de belastingen van Nederland.
Nederland begint een belastingoorlog. Nederland was al een belastingparadijs, nu gaan we door het verlagen van de winstbelasting voor de grote bedrijven en het afschaffen van de dividendbelasting een race to the bottom organiseren in Europa. Een belastingoorlogm, en ik wil de minster-president vragen om daarmee te stoppen.
Volgens de Europese Commissie biedt geen ander land in de EU zoveel mogelijkheden aan multinationals om belastingen te ontwijken. 80 van de 100 allergrootste Amerikaanse multinationals hebben vestigingen in Nederland, ook om belasting te ontwijken. Ik vraag de premier: wie zijn uw vrienden? Wie heeft bedacht dat de dividendbelasting moest worden afgeschaft? Wie heeft bedacht dat de winstbelasting voor grote bedrijven nog verder omlaag moet? Wie heeft u dat ingefluisterd? Was dat VNO-NCW? Ik ben wel benieuwd naar die dynamiek. Wat is nou het juiste telefoonnummer? Waarom is één telefoontje van Hans de Boer wel genoeg voor een bedrag van 1,4 miljard, maar zijn 60.000 basisschoolleraren dat niet?
We bespreken vandaag het akkoord waar VVD, CDA, D66 en ChristenUnie een half jaar over hebben onderhandeld. Het zal u niet verbazen, maar ik denk dat het anders en beter kan. Daarom hebben we samen met de heer Klaver en de heer Asscher een aantal alternatieven voorgelegd. Niet een alternatief akkoord, want wij hebben geen half jaar onderhandeld. Maar wel een aantal alternatieven voor het regeerakkoord. Een sociale bijstelling.
Door mensen boven multinationals te stellen: als we multinationals niet nóg minder belasting laten betalen, hoeven mensen niet méér te gaan betalen voor hun boodschappen. We stellen leraren, verpleegkundigen, agenten en militairen boven beleggers en banken. Een extra voor mensen die werken, in plaats van minder belasting voor buitenlandse aandeelhouders.
We gaan niet bezuinigen op mensen met een arbeidsbeperking. We maken eerder stoppen met werken mogelijk.
We laten de grote vervuilers wat extra betalen voor hun uitstoot, in plaats van de gewone Nederlanders via hun energierekening. En we laten de Groningers niet stikken, maar gaan ze steunen. We willen veel meer betaalbare huur- en koopwoningen bouwen. Ook het renoveren van huizen willen we aantrekkelijker maken. En we willen meer investeren in een fijne buurt.
En natuurlijk stoppen we helemaal met het eigen risico. Die boete op ziek zijn. Zodat mensen geen belemmering meer hebben om naar de dokter te gaan en de zorg voor iedereen betaalbaar blijft.
Dit is geen alternatief akkoord, maar een handreiking. Een voorstel hoe we de miljarden op een betere manier kunnen besteden dan het kabinet voorstelt. Een handreiking aan een coalitie met een krappe meerderheid. Ik reken dan ook op de welwillende houding van de coalitie. Want er moet nog heel wat aangepast en verbeterd worden wil dit kabinet ook maar enigszins een kabinet van gewone mensen worden.
