Vroeg of Laat: Afghanistan

Langzamerhand dringt het bij de VS en de NAVO door dat deze oorlog niet te winnen is, en praten met de Taliban de voorkeur geniet. De Taliban is niet met oorlogvoeren te bestrijden. Erkend wordt dat oorlogvoeren niet heeft opgeleverd wat er in 2001 van werd verwacht.

In oktober van dat jaar vielen de VS, gesteund door de NAVO, het Taliban-regime aan omdat het onderdak verleende aan Al Qaida. De Al Qaida opleidingskampen bevonden zich in het bergachtige oosten van Afghanistan. Op 11 september 2001 vonden de beruchte aanslagen op de VS plaats. Al Qaida leider Osama bin Laden eiste daarvoor de verantwoordelijkheid op. Een maand na de aanslagen op de Twin Towers trokken de VS ten oorlog tegen de Taliban-regering in Afghanistan en hun Al Qaida bondgenoten in het bergachtige grensgebied van Afghanistan en Pakistan.

De SP betwijfelde vanaf het allereerste begin of geweld dit probleem zou oplossen. Woordvoerder Harry van Bommel stelde op 19 september 2001:

‘Een heilige oorlog win je niet door er zelf een te beginnen. Met het van toepassing verklaren van artikel 5 van het NAVO-verdrag heeft de Amerikaanse president zich een alibi verschaft om keihard terug te slaan en de bondgenoten daarbij te betrekken. Het is een kwestie van tijd voordat de consequenties daarvan zichtbaar worden.’

Toenmalig SP-fractievoorzitter Jan Marijnissen stelde tijdens het plenaire debat van 9 oktober 2001 over de nieuwe oorlog:

‘Ik wil er geen misverstand over laten bestaan: de Taliban deugt niet in onze ogen. De steun van de Taliban aan Osama Bin Laden wordt door ons afgewezen. Hetzelfde geldt voor Bin Laden zelf, zijn daden en zijn groeperingen. De vraag is alleen of het antwoord van de internationale gemeenschap op dit moment zou moeten bestaan uit het bombarderen van een land dat eigenlijk al in de middeleeuwen leeft, en dat zo verder wegzakt in een stenen tijdperk.’

De SP is de enige politiek partij die zich vanaf het begin gekeerd heeft tegen de door de VS en de NAVO ontketende oorlog tegen Afghanistan.

De Taliban-regering was snel afgezet. Maar de Taliban vocht terug en was de baas in het zuiden. Ook van ons land werd steeds meer verlangd in de strijd tegen de Taliban. In 2005 werden Nederlandse mariniers en commando’s naar de provincie Kandahar gestuurd. In 2006 werden Nederlandse militairen in Uruzgan ingezet.

Na een reis door Afghanistan en Pakistan in 2007 zag Harry van Bommel met eigen ogen ons vermoeden bevestigd:

‘De strijd tegen de Taliban is militair niet te winnen. Een groot deel van de Taliban-aanhang is gematigd en daar kan beter mee worden onderhandeld. De inzet van grof geweld maakt dat dit gematigde deel kiest voor de relatief kleine groep radicalen die op gewelddadige wijze aan de macht willen komen.’

Inmiddels is besloten de Nederlandse troepen terug te roepen. Ook veel andere landen besluiten daartoe nu ook de VS is begonnen met terugtrekken. Ons land zendt nog wel een zogenaamde politiemissie naar Kunduz, in het noorden.

Het is gebleken dat de VS en de NAVO niet konden en kunnen winnen van de guerrilla-aanpak van de Taliban. Nu, na de dood van Bin Laden en de enorme druk in de VS zelf om de schaarse financiële middelen beter te besteden, ziet ook de Amerikaanse regering in dat onderhandelen het enig alternatief is. Daar was blijkbaar tien jaar oorlog met vele, vele miljarden aan kosten en – nog belangrijker – onnoemlijk veel menselijk leed, voor nodig.