Congrestoespraak jury Rooie Reus Prijs

door Tiny Kox

Dit is Dirk de Vroome. Ze noemden hem ‘de Rooie Reus’. Voor de elite, voor de bureaucraten, voor de bazen en bobo’s was hij een etterbak, een dwarsligger, een ‘pain in the ass’, om het in hedendaagse taal te zeg­gen. Voor de mensen die een beroep op hem deden, om hen te helpen tegen de onwil van een gemeente, de almacht van een baas, de arrogantie van een uitkeringsinstantie, of de akelige kilheid van een woningverhuurder, was Dirk een bondgenoot, een helpende hand, een heldhaftige strijder tegen groot en klein onrecht – een rooie Reus. Als mensen vastliepen en de stoom hen uit de oren kwam over alle onwil en onbegrip, riepen ze soms: pas maar op, ik haal de Rooie Reus erbij. En als ze dat deden, dan was het bal.

Dirk was een selfmade man. Geboren op een viskotter, als zoon van een stoker, met een armoedige Amster­damse jeugd en treurige oorlogservaringen achter de rug, had hij zichzelf – door schade en schande -geleerd dat nee zeggen ook kan, als anderen alleen maar ja willen horen. En dat opkomen voor je recht mag, volgens de grondwet en de wetten van dit land. Hij vond dat zoiets daarom ook veel vaker moest gebeuren. En daarom begon hij zelf de wetten te lezen, de procedures te bestuderen, en de confrontaties aan te gaan. Hij startte zijn eigen sociaal adviesbureau, ver weg van Amsterdam, in Limburg, waar hij na een hele serie conflicten en ontslagen eindelijk neergestreken was en waar zijn naam een legende zou worden.

Mensen die geen raadsman of advocaat konden betalen, vertegenwoordigde Dirk zelf wel. En dat deed hij veelal in een rode toga. Dat trok de aandacht en maakte rechters en advocaten zenuwachtig. En dat was precies de bedoeling. Toen een rechter hem eens gelastte om die provocerende rode toga uit te trekken, zei Dirk dat ie dat best wilde doen – maar dat ie eronder spiernakend was. Waarop de rechter maar snel doorging met de zaak die Dirk aangedragen had. Op blote rooie Reuzen stond al helemaal niemand te wachten.

Dirks klanten vonden het prachtig – maar vooral als hij voor hen genoegdoening wist te krijgen, de andere kant van een zaak kon belichten, en recht gedaan kreeg. Dan waren ze trots dat ze het met Dirks hulp aangedurfd hadden de bazen en de bobo’s en de bureaucraten te trotseren. En zo droeg Dirk de Vroome op geheel eigen wijze bij aan de emancipatie van gewone mensen en een groeiend besef dat niemand over zich hoeft te laten lopen en een ieder zijn recht mag halen.

Dirk maakte naam in en rond de rechtszaal, met zijn eigen spreekuren en zijn rode toga -maar ook op tal van andere momenten wanneer hij – opnieuw op geheel eigen wijze – de draak stak met bazen, bobo’s en bureaucraten. Om zo te laten zien dat ze meer leken dan dat ze waren. Denk aan die keer toen hij vermomd als generaal een van ijdelheid glimmende Limburgse burgemeester ging decoreren – met een toen nogbestaande hondenpenning wel te verstaan. Of toen hij wist binnen te komen op een sjieke vergadering vande NAVO om daar toenmalig NAVO-secretaris-generaal Luns eens uit te leggen waarom het gekkenwerk is bommen en granaten te kopen als er zoveel andere noden zijn. En kom er maar eens op om je voor te doen als kledingverkoper en dan de leiding van de vliegbasis Volkel wijs te maken dat je 100 uniformen had verkocht aan langharig tuig – en wat die daarmee gingen doen, tja..’. Paranoia is van alle tijden en dus kregen de militairen op Volkel de opdracht elkaar te controleren of ze wel echt waren. Terwijl ze beter de Amerikaanse kernbommen hadden kunnen controleren op hun echtheid en hun illegale aanwezigheid in ons land, dacht Dirk!

Zo herinner ik me Dirk de Vroome, de legendarische Rooie Reus, wiens rumoerige leven eindigde in 1986 en wiens kist toen demonstratief maar ook als teken van groot respect voor zijn daadkracht werd bedekt met de SP-vlag, de partij waar hij zich uiteindelijk had thuis gevonden, de man die – zo schreef De Limburger -alleen door zijn dood tot zwijgen kon worden gebracht. Ik was erbij en ik was blij dat ik Dirk had leren ken­nen. Tien jaar later wekten we de Rooie Reus op tot een nieuw leven. Toen vernoemde onze partij de Rooie Reus-prijs naar hem. Een prijs bedoeld voor mensen en organisaties die zich in de geest van Dirk de Vroome inzetten voor behoud van solidariteit en tegen groot en klein maatschappelijk onrecht.

We hebben al heel wat markante prijswinnaars gehad. Om maar wat te noemen: actiecomite Spangen uit Rotterdam, gezondheidswinkel De Witte Jas uit Amsterdam, klokkenluider Fred Spijkers, tegen segrega­tie strijdende Turkse moeders uit Deventer, VPRO-radioprogramma Argos, RADAR-boegbeeld Antoinette Hertsenberg, en, de laatste keer, de Leidse actievoerende vuilnismannen Memet Sari en Marcel van den Berg. Aan die imposante lijst voegen we vandaag weer een nieuwe Rooie Reus toe. Wie? Dat zeg ik zo. Eerst laat ik u nog zien wie dit keer door de Rooie Reus-jury zijn genomineerd.

Die jury bestaat dit jaar uit twee eerdere Rooie Reuzen, onderzoeksjournalist Stella Braam en SP-politicus Riet de Wit. Ook vakbondsman Ruud Kuin en de voorzitter van onze jongerenorganisatie Rood, Lisa de Leeuw, zaten samen met mij in de jury die uit alle aangedragen kandidaten vijf uiteindelijke nominaties koos. Dit zijn ze:

1 DE INITIATIEFNEMERS TOT HET RAADGEVEND REFERENDUM OVER DE ‘SLEEPWET’

Door de verruiming van de Wet op de inlichtingen-en veiligheidsdiensten mag de overheid straks meer dan ooit tevoren, als het gaat om het tappen van gegevens van smartphones en computers, zonder dat er een specifieke verdenking is. Tijn de Vos, Luca van der Kamp, Nina Boelsums, Marlou Gijzen en Joran van Apeldoorn vinden dat burgers over zo’n ingrijpende bedreiging van eenieders privacy hun zegje moeten kunnen doen. De regering wil het raadgevend referendum weliswaar afschaffen. Maar zolang het er nog is, mogen burgers gebruik van maken van dit democratische recht, vinden de studenten. Hun oproep voor een referendum over ‘de sleepwet’ kreeg verrassende steun van zo’n 400.000 Nederlanders. Daardoor mogen de kiezers op 21 maart 2018 niet alleen hun stem voor een nieuwe gemeenteraad uitbrengen maar ook in een raadgevend referendum zeggen wat zij van deze omstreden ‘sleepwet’ vinden. Lang leve de democratie!

2 DE INITIATIEFNEMERS VAN PO IN ACTIE

PO in Actie staat voor ‘primair onderwijs in actie’, waarin inmiddels meer dan 37.000 leerkrachten uit het primair onderwijs hun krachten bundelen voor minder werkdruk en een eerlijker salaris voor leerkrachten. Initiatiefnemers zijn de basisschoolleerkrachten Thijs Roovers (links) en Jan van de Ven. Zij kregen het voor elkaar om op 5 oktober 2017 de scholen plat te krijgen en meer dan 60.000 collega’s naar Den Haag te halen, ter ondersteuning van hun initiatief. Ze smeedden een brede coalitie met vakbonden en werkgeversorganisatie PO-Raad. PO in Actie levert een spectaculaire bijdrage aan het wakker schudden van de politiek en weet aandacht te krijgen voor wat het primair onderwijs nu nodig heeft. Er zijn belangrijke toezeggingen gedaan door de politiek – maar genoeg is het nog lang niet!

3 DE GRONINGER BODEMBEWEGING

De Groninger Bodembeweging zet zich sinds 2009 in voor mensen die emotionele en financiële schade lijden door de directe en indirecte gevolgen van de gaswinning in het Groninger gasveld en zich in hun elementaire veiligheid bedreigd voelen door de aardbevingen in het gebied. Van een aanvankelijk ‘vechten tegen de bierkaai’ is de GBB inmiddels de meest gerenommeerde strijder geworden tegen het grote onrecht dat de Groningers sinds jaar en dag wordt aangedaan. Zowel regering als NAM voelen zware druk van de vele aansprekende acties – ondersteund door goede argumentatie – van deze beweging, die inmiddels tot ver buiten de Groninger grenzen bekendheid geniet en al vele successen op haar conto heeft kunnen schrijven. Maar de strijd gaat door totdat Groningen veilig is!

4 YOUNG & UNITED

Young & United is de spraakmakende jongerenbeweging van vakbond FNV. Met gewaagde en vernieuwende strijdvormen worden jonge mensen sinds 2015 in beweging gebracht op terreinen die werkende jongeren bijzonder bezighouden maar waarvoor politiek en werkgevers geen oog hebben. Young & United voert spetterende acties, die kunnen rekenen op deelname van jongeren en de sympathie van een groot publiek. Voor het afschaffen van het discriminerende jeugdloon gingen de jonge activisten letterlijk uit de kleren om de politiek wakker te schudden. En nu organiseren ze tal van opzienbarende acties tegen de doorge­slagen flexibilisering van de arbeid, die jongeren bovengemiddeld hard treft. Overal waar Young & United verschijnt, ontstaat er reuring, komt er beweging – en volgt vaak succes!

5 DE DRIJVENDE KRACHTEN ACHTER HET ROTTERDAMS ONGEDOCUMENTEERDEN STEUNPUNT

Het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt is een onafhankelijk particulier initiatief voor advies en hulp, opvang en belangenbehartiging voor ‘mensen zonder papieren’ in Nederland. Het Steunpunt werkt voor uitgeprocedeerde asielzoekers en migranten zonder verblijfsvergunning. Het Steunpunt biedt juridisch advies over verblijfsvergunningen en procedures, bemiddelt bij toegang tot medische zorg en onderwijs, organiseert gratis Nederlandse les, biedt tijdelijke, beperkte noodopvang en geeft hulp bij terugkeer naar het land van herkomst. Drijvende krachten Connie van den Broek (links) en Theo Miltenburg van het Steunpunt gaan door met hun concrete ondersteuning aan de goeddeels rechteloze doelgroep, ook in tijden waarin mededogen soms ver te zoeken is. Tegen de stroom in roeien, in de geest van de Rooie Reus!