Weeklog: Onrust in de eurozone
Weet u het nog? Tijdens de campagne voor de Europese verkiezingen pleitte de SP al voor een plan B voor de euro. De structurele problemen zijn nooit opgelost en kunnen waarschijnlijk ook nooit opgelost worden. We voorspelden toen dat bij de minste tegenwind de eurozone in zwaar weer zou komen. Deze week volgde het ene na het andere slechte nieuws. De financiële markten worden weer ‘zenuwachtig’ en Griekenland betaalt alweer 9% rente voor nieuwe staatsleningen. Maar een discussie over een plan B blijft taboe. Ik noem dat onverantwoord beleid, het is spelen met vuur.
Overal in de wereld draait de economie minder dan verwacht: Japan groeit niet meer, de VS groeit minder dan verwacht en ook China raakt meer en meer in de problemen, nu de export inzakt. Datzelfde geldt in Europa: zelfs Duitsland heeft last van dalende exporten. Kortom: de wereldmarkt draait niet goed.
In de Europese Unie uit zich dat vooral in een enorme stagnatie. De inflatie nadert het nulpunt, zeker als de daling van de olieprijzen ook de consument bereikt. Dat lijkt op zich misschien niet zo’n probleem, want zonder inflatie houd je als pensioengerechtigde tenminste je pensioen op peil ook zonder indexatie (aanpassing aan het prijspeil). In de praktijk zullen consumenten echter wachten met hun aankopen, zeker als ze verwachten dat de prijzen uiteindelijk zelfs zullen dalen. Ondertussen drukken schulden steeds heviger op de lidstaten. Inflatie zorgt er immers voor dat geld op den duur minder waard is, en daarmee worden ook schulden ‘goedkoper’. Zonder inflatie of bij deflatie (waarbij de prijzen dalen), wordt geld juist wel meer waard en wordt het steeds moeilijker van je schulden af te komen.
De zwakke eurolanden hebben nog steeds enorme schuldenbergen. Door alle bezuinigingsbeleid zijn die schulden niet af- maar juist toegenomen. Ook de financiële markten hebben door dat die landen in de problemen kunnen komen. Nu heeft de voorzitter van de Europese Centrale Bank, Draghi, eerder al gezegd dat hij er alles aan zal doen om de ineenstorting van een euroland te voorkomen. Klein probleempje: hij heeft eigenlijk alles al geprobeerd wat hij volgens een ruime interpretatie van het EU-Verdrag mag doen. De rente die de ECB rekent, is vrijwel nul en ook het helpen van banken door een speciaal opkoopprogramma van wat zij aan leningen hebben uitstaan, gebeurt al. Het enige wat de ECB nog kan doen om de situatie te redden, is het kopen van staatsobligaties van lidstaten, maar dat is in strijd met het EU-Verdrag en bovendien zal Duitsland dat nooit aanvaarden.
Binnenkort komen ook nog de resultaten van de stresstest van banken: dan zal blijken dat veel banken er niet goed voor staan en gesaneerd of geholpen moeten worden. Dat zal onmogelijk zijn voor zwakke eurolanden.
Onze analyse voor de verkiezingen was somber, maar wel realistisch. Steeds minder economen zien de toekomst van de eurozone rooskleurig in. Een aantal diehards blijft pleiten voor bezuinigingen en afbraak van sociale voorzieningen in Frankrijk en Italië in de hoop dat hiermee die landen weer gaan groeien. Tja, dat heeft ook zo goed gewerkt in alle andere eurolidstaten.
Toegegeven, ik had persoonlijk verwacht dat de euro in de zomer al voor onrust zou zorgen. Het werd het najaar. De ministers van Financiën, met Dijsselbloem voorop, blijven doof en denken dat de eurozone ook deze onheilstijding wel weer de baas wordt. Maar hoe dan? Door nog meer te bezuinigen? Of door toch maar de schulden van zwakke eurolanden op te kopen? Het is als spelen met vuur: verdere stagnatie en een permanente inkomensoverdracht van relatief sterke eurolanden naar zwakke eurolanden zal het gevolg zijn. Wanneer gaan de ministers dit nu eens inzien en daadwerkelijk een ontvlechting van de eurozone voorbereiden?
