Koude Oorlog herleeft
Het conflict tussen Georgië en Rusland gaat om veel meer dan alleen de zeggenschap over de opstandige provincie Zuid-Ossetië. Het gaat om toegang tot de NAVO en de relatie Oost-West. Als we niet oppassen belanden we binnen de kortste keren weer in een situatie die doet denken aan de Koude Oorlog.
De ruzie om Zuid-Ossetië leidde begin jaren ’90 al tot schermutselingen. Die werden toen gesmoord en de komst van Russische militairen, ter bescherming van de Russische meerderheid in de provincie, leidde tot een bevriezing van het conflict en autonomie. Ook de provincie Abchazië voelt zich meer Russisch dan Georgisch. Die situatie had vreedzaam voort kunnen duren, ware het niet dat de Georgische president Saakasjvili in 2004 aan de macht kwam met de belofte dat hij Zuid-Ossetië en Abchazië weer onder centraal gezag zou brengen. Bovendien zou hij Georgië de NAVO en mogelijk zelfs de EU binnenloodsen. Vorige week begon Saakasjvili zijn militaire avontuur in Zuid-Ossetië. Militair gesproken was dat een kansloze actie. De Russen hebben genadeloos teruggeslagen.
Begin dit jaar is er in NAVO-kringen serieus gesproken over een kandidaat-lidmaatschap voor Georgië van de NAVO. De Verenigde Staten en enkele Midden- en Oost Europese landen waren daar erg voor. Frankrijk en Duitsland, maar ook Nederland en enkele andere landen, vonden het nog te vroeg voor die stap en er werd een tussenstap gezet: de intensivering van de dialoog met Georgië. In de debatten hierover heb ik me ook verzet tegen het kandidaat-lidmaatschap omdat de NAVO bezig is zich te bezinnen op haar missie. Tijdens dat proces ga je niet uitbreiden. Bovendien is het onverstandig om problemen te importeren in de NAVO. Tenslotte leidt uitbreiding met Georgië tot grote bezwaren bij de Russen. Zij zien de NAVO al via andere landen en het raketschild tot aan de eigen grenzen oprukken. Saakasjvili heeft met het geweld in Zuid-Ossetië betrokkenheid van het Westen willen versnellen en vergroten. In die poging is hij jammerlijk mislukt.
Anders dan de Verenigde Staten moet de Europese Unie geen partij kiezen maar het geweld van beide zijden veroordelen en aansturen op een staakt-het-vuren dat wordt nageleefd. Op korte termijn dient er humanitaire hulp te worden geboden aan tienduizenden vluchtelingen en hun terugkeer moet mogelijk worden gemaakt. Via diplomatieke onderhandeling zal over de toekomstige status van Zuid-Ossetië en andere opstandige provincies moeten worden besloten. De EU kan daarin een rol spelen maar alleen als een neutrale positie in acht wordt genomen. Verder praten over het kandidaat-lidmaatschap van de NAVO is nu zinloos geworden. Het zou alleen maar bijdragen aan het opnieuw opleven van de Koude Oorlog tussen Oost en West. Daarop zit niemand te wachten.
